Çiyil Kurtuluş’un yeni öykü kitabı Aramızda Bir Bahçe Yakınlığı Notos Kitap etiketiyle geçtiğimiz günlerde okurla buluştu. İlk öykü kitabı olan Kasırga ve Yabanmersinleri’nde yalın, akıcı, çağrışımlarla örülü bir dille kadın erkek ilişkilerine incelikli bakışlar getirmişti Kurtuluş. Yeni kitabında bu arayışını çeşitlendirerek ve derinleştirerek sürdürüyor. Öykülerin merkezinde yine kadın ve erkek ilişkileri var; anneler, kızlar, babalar, internet aşkları, deniz kenarları…
Basit Bir Hesaplaşma öyküsü kitabın genel havasından ayrı duruyor gibi ve üzerinde daha ayrıntılı durmayı hak ediyor. Öykü mekâna dair kısa, yalın, eksiltili betimleme cümleleriyle açılıyor. Sonbahar, deniz durgun, sahil sessiz, kahvaltı zamanı. Motelle birlikte öykünün iki merkezi kişisi de beliriyor: Avukat ve Albay. Avukat’ın sofrasında yok yoktur, günün unutulmaz eylemini hatırlatacak bir kahvaltı. Duvar dibindeki masadan denize yakın olanı gözetler: Albay ve eşini. Kısa ve net birkaç dokunuşla Albay zihnimizde canlanır. Yürüyüşünün farklılığıyla hemen dikkat çeken motel müdürü, Avukat’ın yanına gelir. Bildik cümleler sonrasında sıra sandalyedeki kitaplara gelir, kanun kitapları değildir bunlar. Avukat Bey edebiyattan konuşmak istemez, arsa davası gibi meselelerin açılıp yığınla soruya muhatap olmak da. Müdür neyse ki konuyu uzatmaz, Albay ve eşinin masasına gider. Üçüncü şahıs anlatıcı aracılığıyla Avukat’ın perspektifinden olup bitene bakarız. Sesler eşliğinde rutini sezeriz. Avukat, defterine yazmaya başlar. Ufuk çizgisinde Albay ve karısı vardır. Albay’ı biraz daha tanırız. Karısı masadan ayrılır. Başlangıçta beliren kediler bu kez kavgaya tutuşur, kül tablası devrilir, Albay’ın sandalyeye asılı bastonu yere düşer. İrkilerek kendimize geliriz, bir şey olacaktır sanki. Avukat kalkar ve Albay’ın masasına gider. “Beni hatırladın mı?” diye sorar.
“Avukatın işkencecisiyle karşılaştığı öykü – “Basit Bir Hesaplaşma”. Hayatını çalan ve ona bunca acıyı çektirmiş kişiyi otelde gördüğünde travmasının su yüzüne çıktığını düşündüğümüz avukat, öykünün sonunda artık elden ayaktan düşmenin eşiğindeki işkenceci komutanın bastonunu yerden alır. Eski zamanın işkencecisi şimdi belki de/aynı zamanda güçten düşmüş, zamanı geçmiş bir yaşlıdır. Her iki bakışla da bakmak mümkün ama bu karşılaşmanın yarattığı öfke patlaması geçtiğinde biz hangisini seçeceğiz? Onu insanlık suçu işlemiş, korkunç bir yaratık olarak mı, yoksa yardıma muhtaç bir yaşlı olarak mı görerek o otelden ayrılacağız? Avukatın işkenceci komutana karşı tavrı, Çiyil Kurtuluş’un her iki öykü kitabında koruduğu üslubun bir özeti olarak da okunabilir. Bu tavrın aldatıcı bir biçimde cesur ve tehlikeli sayılabildiğini düşünebilir insan. Bunca insani duygunun, doğaya dönüklüğün, insandan vazgeçmeyişin anlatısı edebiyat dünyası içinde kendine nasıl bir yer bulacak? Sözcük oyunlarına yer vermeden, doğrudan insanın en tanıdık hallerine odaklanarak yeni bir anlatı kurmak mümkün mü?” (İncelikleri kucaklayarak yeni bir anlatı kurmak, Öznur Yalgın, gazeteduvar)
Kendine has yalın bir anlatımı olan Çiyil Kurtuluş öykü kişilerini ustalıkla işliyor, bir bakış bir duruş bir cümle olup bitene ve kişilere dair incelikli ipuçları olarak görünür oluyor. Davranışlar, jestler, konuşmalar öykü kişilerinin hayatlarında olup bitenler ve olabileceklere dair izler sunuyor. Ayrıntıları çok iyi yakalıyor bildiği hayatlardan, gözlem gücü yüksek bir yazar Kurtuluş. Anlatması gerektiğinde anlatıyor, göstermesi gerektiğinde gösteriyor tabi ki seçtiği uygun anlatıcılar aracılığıyla. Okur duyguyu seziyor, hissediyor. Yalın ve derinlikli anlatım öykülerin en etkili yönünü oluşturuyor. Öykülerin ne bir sözcük fazlası ne de eksiği var. Dil ve anlatımda bir tür kusursuzluk isteği bu.
Özkan Ali Bozdemir, Arka Kapak 22.Sayı, Temmuz 2017 “Tek yönde ilerlemesine rağmen geçmişe kaymakta olan şimdi ile hep kuramsal kalacak olan geleceğin arasında bocalarken, devamlı dönüşüme uğrayan bir uzamdan geçiyoruz, her şeyin ‘eskidiği’ veya tarih olduğu bir süreçte, modernliğin kendisi boş bir inançtan başka bir şey değil.” İngiliz yazar Tom McCarthy, Notos Kitap tarafından Türkçeye çevrilen son romanı Saten …
Melisa Kesmez, Sabit Fikir, 4 Temmuz 2013 Zambra muhteşem karakterler yaratmanın peşine düşmüyor. Onun karakterleri sıradan olmalarıyla akılda kalıyor. Yazı yazmanın doğasına dair tonla enteresan mesele içinde bir tanesi -son dönemde denk geldiğim kitaplardan olacak- özellikle meşgul ediyor aklımı. O da, bir kitabın ne kadar kurmaca olursa olsun, hayatın süreğenliği içinde yaratılan bir şey olması …
Yılmaz Şener, Kitapsever, sayı 36, 14 Kasım 2019 Çek yazar Bohumil Hrabal’ın en önemli eserlerinden biri olan Gürültülü Yalnızlık, başından itibaren kendi dışına çıkan, sürekli başka yerlere dokunan kısa bir otobiyografik roman. Bilge ve berduş bir adamın kitaplarla ve geçmişle yaşadığı trajik ama bir o kadar da komik bir hikâye. “Gerçek düşünceler dışarıdan gelir, sefertasıyla işe götürdüğünüz …
Didem Erdiman, Oggito, 28 Temmuz 2020 Hepimizin hayatında iz bırakan önemli olaylar vardır. Yazarların yaşadıkları ve deneyimleri eserlerine bir ölçüde hizmet eder. Horacio Quiroga için ölüm öyküleri yazmak tesadüf değildir. 1878 yılında doğan Uruguaylı yazar, Arjantinli diplomat bir babayla Uruguay’ın önde gelen burjuva ailelerinden birine mensup annenin oğludur. Horacio daha birkaç aylıkken babası bir av …
“Basit Bir Hesaplaşma”dan Çiyil Kurtuluş öykülerine
Serkan Parlak, Edebiyathaber, 12 Mart 2020
Çiyil Kurtuluş’un yeni öykü kitabı Aramızda Bir Bahçe Yakınlığı Notos Kitap etiketiyle geçtiğimiz günlerde okurla buluştu. İlk öykü kitabı olan Kasırga ve Yabanmersinleri’nde yalın, akıcı, çağrışımlarla örülü bir dille kadın erkek ilişkilerine incelikli bakışlar getirmişti Kurtuluş. Yeni kitabında bu arayışını çeşitlendirerek ve derinleştirerek sürdürüyor. Öykülerin merkezinde yine kadın ve erkek ilişkileri var; anneler, kızlar, babalar, internet aşkları, deniz kenarları…
Basit Bir Hesaplaşma öyküsü kitabın genel havasından ayrı duruyor gibi ve üzerinde daha ayrıntılı durmayı hak ediyor. Öykü mekâna dair kısa, yalın, eksiltili betimleme cümleleriyle açılıyor. Sonbahar, deniz durgun, sahil sessiz, kahvaltı zamanı. Motelle birlikte öykünün iki merkezi kişisi de beliriyor: Avukat ve Albay. Avukat’ın sofrasında yok yoktur, günün unutulmaz eylemini hatırlatacak bir kahvaltı. Duvar dibindeki masadan denize yakın olanı gözetler: Albay ve eşini. Kısa ve net birkaç dokunuşla Albay zihnimizde canlanır. Yürüyüşünün farklılığıyla hemen dikkat çeken motel müdürü, Avukat’ın yanına gelir. Bildik cümleler sonrasında sıra sandalyedeki kitaplara gelir, kanun kitapları değildir bunlar. Avukat Bey edebiyattan konuşmak istemez, arsa davası gibi meselelerin açılıp yığınla soruya muhatap olmak da. Müdür neyse ki konuyu uzatmaz, Albay ve eşinin masasına gider. Üçüncü şahıs anlatıcı aracılığıyla Avukat’ın perspektifinden olup bitene bakarız. Sesler eşliğinde rutini sezeriz. Avukat, defterine yazmaya başlar. Ufuk çizgisinde Albay ve karısı vardır. Albay’ı biraz daha tanırız. Karısı masadan ayrılır. Başlangıçta beliren kediler bu kez kavgaya tutuşur, kül tablası devrilir, Albay’ın sandalyeye asılı bastonu yere düşer. İrkilerek kendimize geliriz, bir şey olacaktır sanki. Avukat kalkar ve Albay’ın masasına gider. “Beni hatırladın mı?” diye sorar.
“Avukatın işkencecisiyle karşılaştığı öykü – “Basit Bir Hesaplaşma”. Hayatını çalan ve ona bunca acıyı çektirmiş kişiyi otelde gördüğünde travmasının su yüzüne çıktığını düşündüğümüz avukat, öykünün sonunda artık elden ayaktan düşmenin eşiğindeki işkenceci komutanın bastonunu yerden alır. Eski zamanın işkencecisi şimdi belki de/aynı zamanda güçten düşmüş, zamanı geçmiş bir yaşlıdır. Her iki bakışla da bakmak mümkün ama bu karşılaşmanın yarattığı öfke patlaması geçtiğinde biz hangisini seçeceğiz? Onu insanlık suçu işlemiş, korkunç bir yaratık olarak mı, yoksa yardıma muhtaç bir yaşlı olarak mı görerek o otelden ayrılacağız? Avukatın işkenceci komutana karşı tavrı, Çiyil Kurtuluş’un her iki öykü kitabında koruduğu üslubun bir özeti olarak da okunabilir. Bu tavrın aldatıcı bir biçimde cesur ve tehlikeli sayılabildiğini düşünebilir insan. Bunca insani duygunun, doğaya dönüklüğün, insandan vazgeçmeyişin anlatısı edebiyat dünyası içinde kendine nasıl bir yer bulacak? Sözcük oyunlarına yer vermeden, doğrudan insanın en tanıdık hallerine odaklanarak yeni bir anlatı kurmak mümkün mü?” (İncelikleri kucaklayarak yeni bir anlatı kurmak, Öznur Yalgın, gazeteduvar)
Kendine has yalın bir anlatımı olan Çiyil Kurtuluş öykü kişilerini ustalıkla işliyor, bir bakış bir duruş bir cümle olup bitene ve kişilere dair incelikli ipuçları olarak görünür oluyor. Davranışlar, jestler, konuşmalar öykü kişilerinin hayatlarında olup bitenler ve olabileceklere dair izler sunuyor. Ayrıntıları çok iyi yakalıyor bildiği hayatlardan, gözlem gücü yüksek bir yazar Kurtuluş. Anlatması gerektiğinde anlatıyor, göstermesi gerektiğinde gösteriyor tabi ki seçtiği uygun anlatıcılar aracılığıyla. Okur duyguyu seziyor, hissediyor. Yalın ve derinlikli anlatım öykülerin en etkili yönünü oluşturuyor. Öykülerin ne bir sözcük fazlası ne de eksiği var. Dil ve anlatımda bir tür kusursuzluk isteği bu.
İlgili Yazılar
Modernizm felaketi
Özkan Ali Bozdemir, Arka Kapak 22.Sayı, Temmuz 2017 “Tek yönde ilerlemesine rağmen geçmişe kaymakta olan şimdi ile hep kuramsal kalacak olan geleceğin arasında bocalarken, devamlı dönüşüme uğrayan bir uzamdan geçiyoruz, her şeyin ‘eskidiği’ veya tarih olduğu bir süreçte, modernliğin kendisi boş bir inançtan başka bir şey değil.” İngiliz yazar Tom McCarthy, Notos Kitap tarafından Türkçeye çevrilen son romanı Saten …
Hayat nerede biter, roman nerede başlar?
Melisa Kesmez, Sabit Fikir, 4 Temmuz 2013 Zambra muhteşem karakterler yaratmanın peşine düşmüyor. Onun karakterleri sıradan olmalarıyla akılda kalıyor. Yazı yazmanın doğasına dair tonla enteresan mesele içinde bir tanesi -son dönemde denk geldiğim kitaplardan olacak- özellikle meşgul ediyor aklımı. O da, bir kitabın ne kadar kurmaca olursa olsun, hayatın süreğenliği içinde yaratılan bir şey olması …
Kendi Dışına Çıkan Bir Kitap
Yılmaz Şener, Kitapsever, sayı 36, 14 Kasım 2019 Çek yazar Bohumil Hrabal’ın en önemli eserlerinden biri olan Gürültülü Yalnızlık, başından itibaren kendi dışına çıkan, sürekli başka yerlere dokunan kısa bir otobiyografik roman. Bilge ve berduş bir adamın kitaplarla ve geçmişle yaşadığı trajik ama bir o kadar da komik bir hikâye. “Gerçek düşünceler dışarıdan gelir, sefertasıyla işe götürdüğünüz …
Quiroga’dan Aşk Delilik ve Ölüm Öyküleri
Didem Erdiman, Oggito, 28 Temmuz 2020 Hepimizin hayatında iz bırakan önemli olaylar vardır. Yazarların yaşadıkları ve deneyimleri eserlerine bir ölçüde hizmet eder. Horacio Quiroga için ölüm öyküleri yazmak tesadüf değildir. 1878 yılında doğan Uruguaylı yazar, Arjantinli diplomat bir babayla Uruguay’ın önde gelen burjuva ailelerinden birine mensup annenin oğludur. Horacio daha birkaç aylıkken babası bir av …