Yeni bir yazarın klasikler ve modern klasikleri aşarak okuru etkilemesi nadirdir. Şilili yazar Alejandro Zambra’nın üçleme olduğu belirtilmeyen “Eve Dönmenin Yolları”, “Bonzai” ve “Ağaçların Özel Hayatı” etkileyicilik iddiasının zirvesinde.
Latin Amerika edebiyatı demek, İspanyolca ya da Portekizce metinlerin uzun süredir birbirlerinden etkilendiği İngilizceye neredeyse ihtişamından hiç kaybetmeden çevrilen edebiyat demek. Böyle olduğu için biraz, biraz da Latin Amerika cangılı sıcağın, devrimin, tutkunun ve kimi sulu kimi kuru sarhoşluğun anavatanı olduğundan hikayeler daima canlıdır. Hatta ölüler hakkındaki hikayeler bile, onların yaşarkenkinden daha farklı yaşamlarının en edebi halidir… İşte böylesi bir coğrafyanın edebiyatı da, yazmayı sömürgeci Avrupalıların elinden adeta öç alırcasına başarıyla söken yazarların kaleminde, şimdi Avrupa’nın erişmesi pek mümkün olmayan hızıyla ilerliyor. Bundandır ki, Latin Amerika edebiyatında yeni bir yıldız parladığında Avrupa edebiyatındaki bir güneşin ışıltısını gölgelemesi her zaman olasıdır. Şilili yazar Alejandro Zambra ile nitelikli ve butik yayınlar yapmak için kurulan Notos’un “Eve Dönmenin Yolları” romanıyla tanışmıştım. Zambra, metinde her imgelemin yer almadığı bunun yerine okura boşlukları doldurması fırsatı verdiği, böylece hacminden de büyük oranda tasarruf eden yeni Latin Amerika üslubunun temsilcisiydi. Kısa cümle yapısı, güzel cümle yazmanın Latin Amerika’da “Büyülü Gerçekçilik” ile eş değer sayılan akımı yerine, 1970’lerde başlayan hayat hikayesinin anlatısıydı. O tarihlerde Latin Amerika ülkelerindeki artık geride kalan ve eskimiş silahlı devrimlerin yerini parasal başkalaşımlar ve toplumun büyük devinimleri izlediğinden, tam ortasına düşmüş Zambra’da aile imgesi üzerinden Latin hayatını anlatıyordu. İlk roman Eve Dönmenin Yolları, 1985 depreminin sarsıcı etkisi üzerinden kısa bir çocukluk ile diğer üç romanda da ortaya çıkacak romancı imgesiyle ilerliyor. İlk gençliğin aşk acısından, kandırılışına değin pek çok sinir ucunun açık olduğu romanı, yine hayatı romanlarla geçen Julio ile Emillia’nın bol sarsıntılı aşk hayatı olan Bonzai izledi. Bonzai’de daha sade bir dile yatırım yapan Alejandro Zambra, bu edebiyat mı yoksa sade bir konuşmanın edebiyat sanılmış hali mi sorusunu sordurtacak denli basit cümlelerle edebi dünyasını kuruyor. Ama roman bilen bir göz Zambra’nın sadelik frekansıyla yaptığı yayının, romandaki edebi göndermelerle de değerini görebiliyor. Yazar ‘Ağaçların Özel Hayatı’ romanında da Julian’ın sevgilisi Veronica’nın kayboluşu üzerine onun çocuğu Daniela’yı uyutmak için anlattığı hikayeler, bir edebikuyu niteliği taşıyor. Son romanında sadece Latin Amerika öğeleriyle dünya kurmayan Zambra, edebiyatın evrensel temeline dayalı masal içinde masal ögesiyle artık ustası olduğu yalın dili, hayatın tüm açık seçikliğiyle anlatıyor. Üç roman da aile üzerine kurulu iken, üç romanda da kahramanlar roman yazıyor. Üç romanda da baş isimler birbirine benziyor.
Böylece Zambra, adı konulmamış bir üçlemeye de imza atıyor..
Zambra neden değerli?
Zambra’yı değerli yapan, onun 2010 yılında İspanyolca yazan yılın en iyi yazarı seçilmesi ya da henüz 40’lı yaşlarının başında olması değil. Zambra’yı değerli kılan, yeni edebiyat akımı da denilen kısa ve köklerinin ülkenin tarihinde zaten olduğundan fazla detaya kaçmayan, ama hayatı da kurgulamayan yönteme eğilişinden kaynaklı. Türk okuru, Alejandro Zambra’da hem çok şeyler bulabilir hem de yeni edebiyat için biraz daha heyecanlanabilir.
Warning: Trying to access array offset on value of type bool in /home/notoskitap/public_html/wp-content/plugins/nm-custom-code/includes/post-social-share.php on line 16
Erdinç Akkoyunlu, Oggito, 17 Şubat 2021 Barba’nın metni, evsiz, kayıp, kimsesiz çocukların toplumdaki varlıklarını göstermek üzere giriştikleri şiddeti ve toplumun onları görmezden gelmek, kendi mutlu ailelerini korumak adına onlara dönük aşırı karşı şiddeti anlatıyor. Türkiye modern romanlar konusunda, okurların zevkine göre metin üretme saatinin akrebi henüz harekete geçme vaktini göstermediğinden dünyadan hayli geride. İyi de …
A. Ömer Türkeş, Sabit Fikir, 16 Haziran 2015 C kolay okunur, hatta kara mizahıyla eğlenceli, olaylarıyla sürükleyici bir hikaye anlatmakla birlikte çok katmanlı okumalara da açık, zengin bir roman. 1969 yılında doğan Tom McCarthy, Oxford Üniversitesi’nde İngiliz dili eğitimi almış. Sanat dünyasında yarı-kurmaca bir avangard sanatçılar ağı olan International Necronautical Society’nin Genel Sekreteri sıfatıyla yazdığı …
Murat Darılmaz, K24, 3 Nisan 2020 Çiyil Kurtuluş, kırılmış, kırılmaya yüz tutmuş belki de kırılması gereken insan ilişkilerinin öykülerini anlatmayı seviyor. Hüzün barındıran öyküler büyük bir kısmı. İçlerinde çok fazla diyalogu barındırmasına rağmen (burada olumsuz bir anlam kastetmiyorum) içlerinde duygu yüklü sessizlik var. İlk söz… Öykü gibi bir edebiyat türünde kalem oynattıysanız işiniz zor demektir. Okur, …
Şenay Eroğlu Aksoy, Birgün Kitap, Kasım 2013 Alejandro Zambra’nın Türkçe’deki ikinci kitabı “Eve Dönmenin Yolları” Latin Amerika Edebiyatı’nın yenilikçi örneklerinden. 1975 Şili doğumlu yazar derinlikli gözlem gücüne dayalı aforizmalar ve duru bir anlatımla kuruyor romanını. Zambra’nın kalemindeki şaşırtıcı yanlardan biri, çoğu yetişkinin kaybetmiş olduğu çocuk bakışını, yenilikçi bir tutumla romanına sindirmiş olması. İnsanoğlunun, izlerini geriye …
Kendini beğenmiş değil kendini beğendiren yeni latin zambra
Erdinç Akkoyunlu, Star Sanat, 30 Temmuz 2015
Yeni bir yazarın klasikler ve modern klasikleri aşarak okuru etkilemesi nadirdir. Şilili yazar Alejandro Zambra’nın üçleme olduğu belirtilmeyen “Eve Dönmenin Yolları”, “Bonzai” ve “Ağaçların Özel Hayatı” etkileyicilik iddiasının zirvesinde.
Latin Amerika edebiyatı demek, İspanyolca ya da Portekizce metinlerin uzun süredir birbirlerinden etkilendiği İngilizceye neredeyse ihtişamından hiç kaybetmeden çevrilen edebiyat demek. Böyle olduğu için biraz, biraz da Latin Amerika cangılı sıcağın, devrimin, tutkunun ve kimi sulu kimi kuru sarhoşluğun anavatanı olduğundan hikayeler daima canlıdır. Hatta ölüler hakkındaki hikayeler bile, onların yaşarkenkinden daha farklı yaşamlarının en edebi halidir… İşte böylesi bir coğrafyanın edebiyatı da, yazmayı sömürgeci Avrupalıların elinden adeta öç alırcasına başarıyla söken yazarların kaleminde, şimdi Avrupa’nın erişmesi pek mümkün olmayan hızıyla ilerliyor. Bundandır ki, Latin Amerika edebiyatında yeni bir yıldız parladığında Avrupa edebiyatındaki bir güneşin ışıltısını gölgelemesi her zaman olasıdır. Şilili yazar Alejandro Zambra ile nitelikli ve butik yayınlar yapmak için kurulan Notos’un “Eve Dönmenin Yolları” romanıyla tanışmıştım. Zambra, metinde her imgelemin yer almadığı bunun yerine okura boşlukları doldurması fırsatı verdiği, böylece hacminden de büyük oranda tasarruf eden yeni Latin Amerika üslubunun temsilcisiydi. Kısa cümle yapısı, güzel cümle yazmanın Latin Amerika’da “Büyülü Gerçekçilik” ile eş değer sayılan akımı yerine, 1970’lerde başlayan hayat hikayesinin anlatısıydı. O tarihlerde Latin Amerika ülkelerindeki artık geride kalan ve eskimiş silahlı devrimlerin yerini parasal başkalaşımlar ve toplumun büyük devinimleri izlediğinden, tam ortasına düşmüş Zambra’da aile imgesi üzerinden Latin hayatını anlatıyordu. İlk roman Eve Dönmenin Yolları, 1985 depreminin sarsıcı etkisi üzerinden kısa bir çocukluk ile diğer üç romanda da ortaya çıkacak romancı imgesiyle ilerliyor. İlk gençliğin aşk acısından, kandırılışına değin pek çok sinir ucunun açık olduğu romanı, yine hayatı romanlarla geçen Julio ile Emillia’nın bol sarsıntılı aşk hayatı olan Bonzai izledi. Bonzai’de daha sade bir dile yatırım yapan Alejandro Zambra, bu edebiyat mı yoksa sade bir konuşmanın edebiyat sanılmış hali mi sorusunu sordurtacak denli basit cümlelerle edebi dünyasını kuruyor. Ama roman bilen bir göz Zambra’nın sadelik frekansıyla yaptığı yayının, romandaki edebi göndermelerle de değerini görebiliyor. Yazar ‘Ağaçların Özel Hayatı’ romanında da Julian’ın sevgilisi Veronica’nın kayboluşu üzerine onun çocuğu Daniela’yı uyutmak için anlattığı hikayeler, bir edebikuyu niteliği taşıyor. Son romanında sadece Latin Amerika öğeleriyle dünya kurmayan Zambra, edebiyatın evrensel temeline dayalı masal içinde masal ögesiyle artık ustası olduğu yalın dili, hayatın tüm açık seçikliğiyle anlatıyor. Üç roman da aile üzerine kurulu iken, üç romanda da kahramanlar roman yazıyor. Üç romanda da baş isimler birbirine benziyor.
Böylece Zambra, adı konulmamış bir üçlemeye de imza atıyor..
Zambra neden değerli?
Zambra’yı değerli yapan, onun 2010 yılında İspanyolca yazan yılın en iyi yazarı seçilmesi ya da henüz 40’lı yaşlarının başında olması değil. Zambra’yı değerli kılan, yeni edebiyat akımı da denilen kısa ve köklerinin ülkenin tarihinde zaten olduğundan fazla detaya kaçmayan, ama hayatı da kurgulamayan yönteme eğilişinden kaynaklı. Türk okuru, Alejandro Zambra’da hem çok şeyler bulabilir hem de yeni edebiyat için biraz daha heyecanlanabilir.
Warning: Trying to access array offset on value of type bool in /home/notoskitap/public_html/wp-content/plugins/nm-custom-code/includes/post-social-share.php on line 16
İlgili Yazılar
Andres Barba’nın Işıklar Ülkesi Neden Okunmalı?
Erdinç Akkoyunlu, Oggito, 17 Şubat 2021 Barba’nın metni, evsiz, kayıp, kimsesiz çocukların toplumdaki varlıklarını göstermek üzere giriştikleri şiddeti ve toplumun onları görmezden gelmek, kendi mutlu ailelerini korumak adına onlara dönük aşırı karşı şiddeti anlatıyor. Türkiye modern romanlar konusunda, okurların zevkine göre metin üretme saatinin akrebi henüz harekete geçme vaktini göstermediğinden dünyadan hayli geride. İyi de …
Gözlemci
A. Ömer Türkeş, Sabit Fikir, 16 Haziran 2015 C kolay okunur, hatta kara mizahıyla eğlenceli, olaylarıyla sürükleyici bir hikaye anlatmakla birlikte çok katmanlı okumalara da açık, zengin bir roman. 1969 yılında doğan Tom McCarthy, Oxford Üniversitesi’nde İngiliz dili eğitimi almış. Sanat dünyasında yarı-kurmaca bir avangard sanatçılar ağı olan International Necronautical Society’nin Genel Sekreteri sıfatıyla yazdığı …
Öykü neye ihtiyaç duyar?
Murat Darılmaz, K24, 3 Nisan 2020 Çiyil Kurtuluş, kırılmış, kırılmaya yüz tutmuş belki de kırılması gereken insan ilişkilerinin öykülerini anlatmayı seviyor. Hüzün barındıran öyküler büyük bir kısmı. İçlerinde çok fazla diyalogu barındırmasına rağmen (burada olumsuz bir anlam kastetmiyorum) içlerinde duygu yüklü sessizlik var. İlk söz… Öykü gibi bir edebiyat türünde kalem oynattıysanız işiniz zor demektir. Okur, …
Çocuk Gözüyle Diktatörlük
Şenay Eroğlu Aksoy, Birgün Kitap, Kasım 2013 Alejandro Zambra’nın Türkçe’deki ikinci kitabı “Eve Dönmenin Yolları” Latin Amerika Edebiyatı’nın yenilikçi örneklerinden. 1975 Şili doğumlu yazar derinlikli gözlem gücüne dayalı aforizmalar ve duru bir anlatımla kuruyor romanını. Zambra’nın kalemindeki şaşırtıcı yanlardan biri, çoğu yetişkinin kaybetmiş olduğu çocuk bakışını, yenilikçi bir tutumla romanına sindirmiş olması. İnsanoğlunun, izlerini geriye …